Een allesverzwelgende draaikolk, een sportwagen met kattenogen en een carnavaleske optocht met tien giraffen. Het werk van de Duitse kunstenaar Raphaela Vogel opent verrassende werelden die al je kennis en ideeën op losse schroeven zetten. Vogel (Neurenberg, 1988) trok al snel de aandacht van de internationale kunstwereld met grootschalige installaties waarin sculptuur, schilderkunst, experimentele video’s en muziek samenvloeien tot een theatraal geheel. Ze roepen prikkelende vragen op – over gender en over de mogelijkheid van relaties tussen mensen, dieren en machines. Over monumentale sculptuur, over het privilege van kunstenaars en over de positie van vrouwen in een door mannen gedomineerde (kunst)wereld.
De tentoonstelling KRAAAN – met drie a’s een verwijzing naar zowel het Nederlandse ‘kraan’ als het Duitse ‘Kran’ – laat een uniek overzicht zien van Vogels werk: van vroege filmexperimenten tot recente installaties. Daarbij is er ook aandacht voor enkele van haar inspiratiebronnen, waaronder een sociaal bewogen film van de Duitse regisseur Helke Sander uit 1981 waarin een vrouw met twee kinderen in een kraan omhoogklimt, uit pure wanhoop over de te hoge huurlasten en het tekort aan woningen.
De ijle constructie van een hijskraan, die tot in de hemel lijkt te reiken, is ook een toonbeeld voor haar interesse in het begrip hybris, het Griekse woord voor hoogmoed, de misplaatste trots van mensen die zichzelf meten met de goden. Dat begrip loopt ook als een rode draad door de tentoonstelling, die monumentale werken bevat waaronder Rollo (2019), waarin je dwaalt tussen iconische architectuurmodellen uit een voormalig pretpark, A Woman’s Sports Car (2018) en Können und Müssen (Ability and Necessity) (2022). Vogel gidst je als hedendaags orakel langs haar werk. Haar mysterieuze en profetische beelden – regelmatig begeleid door eigen muziek – zaaien twijfel en bevatten geen eenduidige antwoorden. Dat verklaart wellicht waarom ze zich verankeren in je geest, ook nadat je de tentoonstelling hebt verlaten.