Archief
Roni Horn (New York, 1955) groeide op in New York en studeerde aan de Rhode Island School of Design en Yale University. In 1975 bezocht zij voor het eerst IJsland. Sindsdien vormen het unieke ruige landschap van dit land en het extreem wisselvallige weer voor haar een onuitputtelijke bron van inspiratie. Ze kiest verschillende media – behalve beelden en installaties maakt ze veel tekeningen, foto’s en fotoboeken.
De afgelopen jaren organiseerden het Whitney Museum in New York, Tate Modern in Londen en het Parijse Centre Pompidou solotentoonstellingen van Roni Horn. Bij haar tweede expositie in De Pont (het museum organiseerde er eerder een in 1994) ligt het accent op werk dat de laatste tien jaar is ontstaan, zoals de monumentale glassculpturen, fotowerken en recente series tekeningen. Door de aanvulling met tekeningen en foto’s uit de jaren tachtig en negentig krijgt de bezoeker zo toch een goed overzicht van haar oeuvre.
De vraag naar haar eigen identiteit loopt als een rode draad door het oeuvre van Horn. De reeks foto’s a.k.a. (2008-2009) die op een 65 meter lange, schuin tegenover de wolhokken geplaatste wand hangt, toont 15 paren portretten uit alle fases van Horns leven. Soms zijn de twee foto’s vrijwel identiek en kost het moeite om de verschillen te ontdekken. Bij andere is het verschil in leeftijd juist overduidelijk. Mooi en veelzeggend is de combinatie van een portretje van een schattige peuter naast een grijsgroen bemost lavalandschap in IJsland waar het hoofd van Horn opduikt met een enorme bos rossig haar. Mens en natuur gaan bijna vloeiend in elkaar over. Deze reeks foto’s toont openhartig hoe de kunstenaar (also known as Roni Horn) uitgroeide tot de androgyne persoonlijkheid die ze nu is en – stel je met terugwerkende kracht vast – eigenlijk altijd geweest is. Met haar kortgeknipte grijze haar, brilletje, wit overhemd en t-shirt oogt ze niet uitgesproken mannelijk of vrouwelijk. Deze outfit is zowel voor mannen als vrouwen praktisch en elegant. Zelf omschreef ze het onlangs zo: ‘Androgynie is niet twee dingen, het is alles bij elkaar. Het is synthese; niet dit en dat. Het is een toestand van integratie.’
Ook naar twee andere reeksen portretfoto’s kun je lang blijven kijken. Beide zijn verdeeld over twee verschillende ruimtes, waardoor je in eerste instantie denkt dat je opnieuw naar dezelfde foto’s kijkt. Portrait of an Image (with Isabelle Huppert) (2005) bestaat uit honderd foto’s van deze Franse actrice die de filmrollen die ze speelde opnieuw verbeeldt. De verschillen in de expressie van haar nauwelijks opgemaakte, ‘naakte’ gezicht zijn subtiel, maar de variatie lijkt eindeloos. De serie This is Me, This is You (2000) maakte Horn met haar nichtje dat een opvallende gelijkenis vertoont met haarzelf als kind. Als elk jong meisje speelt ze, op zoek naar haar identiteit, verschillende rollen. Soms treedt ze op als uitdagende verleidster, dan weer kruipt ze in haar schulp en is ze een verlegen tiener. ‘Als zichzelf’ ben je geneigd daaraan toe te voegen, terwijl elk bewijs daarvoor ontbreekt en de conclusie eerder zou moeten zijn dat het begrip identiteit even vloeiend blijkt als water.
De laatste zaal van de tentoonstelling is gereserveerd voor de recente glassculpturen. Na de steeds nauwer wordende gang en de intieme wolhokken bevindt de bezoeker zich in een open, lichte hal waar een ensemble van tien cilindervormige beelden in blauw, groen, lichtbruin en wit glas zorgt voor een betoverend slotakkoord. De geometrische vorm en uitgekiende opstelling herinneren vaag aan Horns vroege werk Pair Field en aan de minimal art. Maar wat is er eigenlijk te zien? In de glazen cilinders spiegelt het oppervlak als water in een bron, de inhoud lijkt vloeibaar, maar bestaat uit solide glas. Al hebben de beelden geen titels, Horn heeft ze gekoppeld aan de meest uiteenlopende tekstfragmenten. Zoals deze: ‘Ik ben er ten diepste van overtuigd dat de oneindigheid van materie geen droom is.’ In je hoofd spelen deze fragmenten – hoe ongerijmd ze soms ook zijn – mee bij wat je ziet. Ze openen onverwachte perspectieven of roepen vragen op waardoor een rijkgeschakeerde stroom gedachten en beelden op gang komt. Bijna eindeloos en voor iedereen weer anders.
Bekijk hier een korte film over de tentoonstelling.