Rob Birza

Onder de noemer ‘Cool Blankets’ produceert Birza sinds 2015 een serie abstracte werken die in wezen driedimensionale collages zijn van bestaande dekens. De ‘dekendoeken’ worden op de computer ontworpen en vervolgens door externen vakkundig en precies in elkaar genaaid. Gedempte tonen worden afgewisseld door contrastrijke kleuraccenten. Voor deze textielcollages laat Birza zich voeden door een veelheid aan inspiratiebronnen, van Indiase mandala’s tot Navajo-dekens. Deze invloeden ondergaan in en door zijn hand en oog echter een totale transformatie. Het resultaat is werk dat louter en onmiskenbaar Birza is, ‘naar’ en aanlokkelijk tegelijkertijd. ‘Onnavolgbaar’ zou de juiste maar al te clichématige omschrijving zijn. In Birza’s oeuvre volgen thema’s en stijlen elkaar, in de vorm van reeksen, in rap tempo op. Hij schiet van bloemstillevens (Power Flower Portraits) naar monumentale keramieken quasi-mythologische wezens (The Cold Fusion Zone), van Kienholz-achtige installaties en cartooneske schilderijen (Cosy Monsters from Inner Spaces) naar exuberante historiestukken (One is Free, 2003-2012) waarin de conflicten van de eenentwintigste eeuw worden weergegeven – van anti-globalistische demonstraties tot Amerikaanse operaties tegen de Taliban. Zijn ‘vranke en vrije’ behandeling van de vorm zoals de Belgische criticus Luk Lambrecht het ooit omschreef, houdt echter altijd stand. In al die verwarrende veelheid die Birza lijkt te propageren, is er echter een duidelijke constante. In dat onophoudelijk muterende oeuvre duikt immers telkens weer een interesse op in de fragiele scheidslijn tussen abstractie en figuratie. In werken als ‘The Blue Play’, ‘The Green Play’ en ‘The Red Play’ (1990), exploreerde Birza dit moerassige schaduwgebied al. In de reeks ‘More of the system’ (1994) werd koele abstractie soms frivole decoratie. ‘Concrete Abstractions’ (1994/95) en ‘Abstract Compositions’ (1996) leken een hedendaagse variant van lyrische abstractie waarbij vormen twisten en twirlen en in elkaar overvloeien tot een woelige verfzee (ei tempera). Ze zijn wat Rudi Fuchs ‘een caleidoscopisch schouwspel van tuimelende vormen en kleuren’ noemt. Waar bij aanvang van ‘Shifting Systems’ achtergrond en voorgrond een ingewikkeld gevecht aangingen, beperkt Birza zich in de reeks ‘Systems in warped space’ tot een spel tussen de grondvormen ruiten en vierkanten. Altijd weer staat wat Birza betreft de ‘anarchistische energie van de abstractie’ centraal. _{Fragment uit: 'Zinderend en Zingend' een tekst van Ann Demeester, directeur van het Frans Halsmuseum in Haarlem, ter gelegenheid van een tentoonstelling in de Nederlandse Bank, voorjaar 2016}