Jean Pierre Raynaud
Courbevoie Frankrijk , woont en werkt in Parijs
Container
1989
metaal, tegels, hout, waarschuwingsbord
221 x 203 x 208 cm
1999.JPR.01
Het werk van de Franse kunstenaar Jean Pierre Raynaud is in Nederland lang onopgemerkt gebleven. Na een tentoonstelling in 1968 in het Stedelijk Museum Amsterdam was zijn werk hier niet of nauwelijks meer te zien. In 1999 toonde De Pont in een groot overzicht een ruime selectie van werken vanaf het begin van de jaren zestig. Opvallend was vooral hoe consequent Raynaud zijn thematiek tot uitdrukking heeft gebracht in een oeuvre waarin zich weliswaar afzonderlijk groepen werk laten herkennen, maar dat als geheel uitermate coherent en compromisloos is. De tentoonstelling resulteerde in de verwerving van enkele karakteristieke werken voor de collectie van De Pont.
Jean Pierre Raynaud (Courbevoie 1939) begon als kunstenaar te werken in het begin van de jaren zestig, nadat hij eerder een opleiding tot tuinman had gevolgd. Onder invloed van de ideeën en de werkwijze van het Nouveau Réalisme maakt hij kunstwerken die samengesteld zijn uit alledaagse voorwerpen en materialen. Hierbij is het niet zijn bedoeling om de banaliteit van onze omgeving te tonen, maar om zijn beelden een direct navoelbare spanning te geven. Vaak kiest hij hiertoe voorwerpen met een duidelijke signaal- of alarmeringsfunctie zoals verkeersborden, brandmelders en peilstokken. Hij onderzoekt in zijn werk de relatie tussen het beeld als teken en de betekenis van het beeld.
Raynaud noemt zijn vroege werken Psycho-Objets en geeft daarmee de sterke emotionele lading ervan aan. Veel van de objecten hebben door hun aard en door hun felrode kleur de werking van tekens en signalen die waarschuwen voor dreigend gevaar. Een voorbeeld hiervan is het werk Tableau sur mur (1968) uit de collectie van De Pont.
Om de signaalfunctie nog te versterken laat Raynaud zijn werk dikwijls uit reeksen van identieke objecten of afbeeldingen bestaan. Zijn fascinatie voor een uniforme en seriële beeldtaal komt het duidelijkst tot uitdrukking in het gebruik, vanaf 1971, van de vierkante, witte tegel. Dit keramische massaprodukt is bepalend voor bijna al zijn verdere werk. De witte tegel representeert industriële perfectie, hygiëne en banaliteit tegelijkertijd. Met de witte tegels maakt hij een groot aantal wandobjecten (Carrelages), cabines (Espaces zéro), en zelfs zijn woonhuis wordt van onder tot boven betegeld (La Maison de la Celle-Saint-Cloud). De tegelwerken tonen ultieme perfectie maar roepen in hun smetteloosheid ook meer morbide associaties op. Ze zijn dikwijls voorzien van verchroomde haken en ringen waarmee de suggestie van slachthuis of mortuarium welhaast onvermijdelijk wordt.
De Container (1989) is een van Raynauds meest monumentale tegelwerken. De stalen transportcontainer is speciaal gemaakt in vooraf door Raynaud bepaalde afmetingen die gebaseerd zijn op de maatvoering van de tegels. Van buiten is de container geheel wit geschilderd. Met twee zware deuren kan de massieve kubus worden geopend en dan wordt de totaal betegelde binnenruimte zichtbaar. De robuuste container blijkt een glanzende en bijna steriele binnenkant te hebben. Wanden, vloer en plafond zijn regelmatig betegeld en de zwarte voegen tekenen een strak geometrisch raster rondom de lege ruimte. Tegen de achterwand van de container hangt een vierkant, zwart bord met daarop een wit kruis, dat in kerncentrales wordt gebruikt als aanduiding voor een eerste-hulp post. Het bord heeft in de witte ruimte een alarmerende aanwezigheid maar verliest daarin tegelijk zijn oorspronkelijke signaalfunctie. In de lege container verwijst het uitsluitend nog naar zichzelf. Wat er in eerste instantie uitziet als een kille cabine, oogt bij nadere beschouwing als een heldere compositie waarin het witte kruis op het zwarte bord een tegenhanger vormt van het zwarte rasterpatroon op de witte tegelwanden. Met eenvoudige middelen heeft Raynaud een beeld gemaakt dat in zijn klinische helderheid niet alleen allerlei verontrustende associaties oproept, maar dat zich tegelijk op originele wijze voegt in de traditie van de abstract-geometrische kunst, waarvan het beroemde zwarte vierkant van de Russische schilder Malevitsj ooit het beginpunt vormde.
Ook uit een ander werk uit de collectie van De Pont blijkt dat Raynaud aansluiting vindt bij deze traditie; in Première étude pour Noirlac (1975) verwijst het ritmische patroon van zwarte lijnen op een wit vlak niet alleen naar de Carrelages, maar minstens zo opvallend naar de weloverwogen composities van Mondriaan. Première étude pour Noirlac is Raynauds vroegste ontwerp voor een serie van 64 glas-in-loodramen voor de cisterciënser abdij van Noirlac. Deze ramen vormen een hoogtepunt in Raynauds oeuvre en laten zien hoe zijn strak geformuleerde beeldtaal tot uiterst heldere en transparante resultaten kan leiden.
Jean Pierre Raynaud (Courbevoie 1939) begon als kunstenaar te werken in het begin van de jaren zestig, nadat hij eerder een opleiding tot tuinman had gevolgd. Onder invloed van de ideeën en de werkwijze van het Nouveau Réalisme maakt hij kunstwerken die samengesteld zijn uit alledaagse voorwerpen en materialen. Hierbij is het niet zijn bedoeling om de banaliteit van onze omgeving te tonen, maar om zijn beelden een direct navoelbare spanning te geven. Vaak kiest hij hiertoe voorwerpen met een duidelijke signaal- of alarmeringsfunctie zoals verkeersborden, brandmelders en peilstokken. Hij onderzoekt in zijn werk de relatie tussen het beeld als teken en de betekenis van het beeld.
Raynaud noemt zijn vroege werken Psycho-Objets en geeft daarmee de sterke emotionele lading ervan aan. Veel van de objecten hebben door hun aard en door hun felrode kleur de werking van tekens en signalen die waarschuwen voor dreigend gevaar. Een voorbeeld hiervan is het werk Tableau sur mur (1968) uit de collectie van De Pont.
Om de signaalfunctie nog te versterken laat Raynaud zijn werk dikwijls uit reeksen van identieke objecten of afbeeldingen bestaan. Zijn fascinatie voor een uniforme en seriële beeldtaal komt het duidelijkst tot uitdrukking in het gebruik, vanaf 1971, van de vierkante, witte tegel. Dit keramische massaprodukt is bepalend voor bijna al zijn verdere werk. De witte tegel representeert industriële perfectie, hygiëne en banaliteit tegelijkertijd. Met de witte tegels maakt hij een groot aantal wandobjecten (Carrelages), cabines (Espaces zéro), en zelfs zijn woonhuis wordt van onder tot boven betegeld (La Maison de la Celle-Saint-Cloud). De tegelwerken tonen ultieme perfectie maar roepen in hun smetteloosheid ook meer morbide associaties op. Ze zijn dikwijls voorzien van verchroomde haken en ringen waarmee de suggestie van slachthuis of mortuarium welhaast onvermijdelijk wordt.
De Container (1989) is een van Raynauds meest monumentale tegelwerken. De stalen transportcontainer is speciaal gemaakt in vooraf door Raynaud bepaalde afmetingen die gebaseerd zijn op de maatvoering van de tegels. Van buiten is de container geheel wit geschilderd. Met twee zware deuren kan de massieve kubus worden geopend en dan wordt de totaal betegelde binnenruimte zichtbaar. De robuuste container blijkt een glanzende en bijna steriele binnenkant te hebben. Wanden, vloer en plafond zijn regelmatig betegeld en de zwarte voegen tekenen een strak geometrisch raster rondom de lege ruimte. Tegen de achterwand van de container hangt een vierkant, zwart bord met daarop een wit kruis, dat in kerncentrales wordt gebruikt als aanduiding voor een eerste-hulp post. Het bord heeft in de witte ruimte een alarmerende aanwezigheid maar verliest daarin tegelijk zijn oorspronkelijke signaalfunctie. In de lege container verwijst het uitsluitend nog naar zichzelf. Wat er in eerste instantie uitziet als een kille cabine, oogt bij nadere beschouwing als een heldere compositie waarin het witte kruis op het zwarte bord een tegenhanger vormt van het zwarte rasterpatroon op de witte tegelwanden. Met eenvoudige middelen heeft Raynaud een beeld gemaakt dat in zijn klinische helderheid niet alleen allerlei verontrustende associaties oproept, maar dat zich tegelijk op originele wijze voegt in de traditie van de abstract-geometrische kunst, waarvan het beroemde zwarte vierkant van de Russische schilder Malevitsj ooit het beginpunt vormde.
Ook uit een ander werk uit de collectie van De Pont blijkt dat Raynaud aansluiting vindt bij deze traditie; in Première étude pour Noirlac (1975) verwijst het ritmische patroon van zwarte lijnen op een wit vlak niet alleen naar de Carrelages, maar minstens zo opvallend naar de weloverwogen composities van Mondriaan. Première étude pour Noirlac is Raynauds vroegste ontwerp voor een serie van 64 glas-in-loodramen voor de cisterciënser abdij van Noirlac. Deze ramen vormen een hoogtepunt in Raynauds oeuvre en laten zien hoe zijn strak geformuleerde beeldtaal tot uiterst heldere en transparante resultaten kan leiden.