Fiona Tan

Saint Sebastian van Fiona Tan bestaat uit twee video’s, dubbelzijdig geprojecteerd op een wit, ondoorzichtig scherm dat centraal in de ruimte staat. Getoond worden beelden van de Toshiya ceremonie die jaarlijks in de Sanjüsangen-dô tempel in Kyoto plaatsvindt, een traditioneel initiatieritueel in de vorm van een boogschutterswedstrijd voor jonge volwassenen. Aan de ene kant van het scherm is te zien hoe de vrouwelijke boogschutters zich mentaal voorbereiden op de competitie. Close-ups tonen hun gezichten en details van hun traditionele kleding. De tweede video vertoont het moment suprême, kort voordat de pijl de boog verlaat. Het is een ogenblik van de hoogste spanning: de neusvleugels van de deelnemer trillen, de blik is vernauwd. De pijlen worden gericht op een voor ons onzichtbaar doel.

Concentratie staat centraal in Saint Sebastian. In het gedocumenteerde ritueel gaat het er inderdaad minder om het doel te raken dan een mentale toestand te bereiken die de boogschutter zijn of haar bewegingen zo vloeibaar als mogelijk laat ervaren. Ook Tans benadering van het onderwerp is gekenmerkt door uiterste concentratie: de gespannen gelaatsuitdrukkingen, de bedachtzame bewegingen en de traditionele gewaden zijn nauwkeurig vastgelegd, terwijl de registraties door een precieze montage een gedetailleerde aandacht krijgen. Door het stille poseren en de aandachtige blikken van de geportretteerden ontstaat daarbij een spanning tussen het kijken en het bekeken worden.

Terwijl de videobeelden een oosters, boeddhistisch ritueel tonen, uitgevoerd door vrouwen, verwijst de titel naar een mannelijke martelaar uit de westerse christelijke traditie, de Romeinse officier en boogschutter Sebastianus, die aan het eind van de derde eeuw op bevel van keizer Diocletianus met pijlen werd doorzeefd omdat hij trouw bleef aan zijn christelijke geloof. De titel geeft het werk niet alleen een andere wending, maar versterkt ook het gevoel van culturele ontheemding. ‘De onwil van mensen om zich te verdiepen in andere gebruiken en andere religies is vandaag de dag nog net zo relevant als zevenhonderd jaar geleden’, aldus de kunstenares. In Indonesië geboren als kind van een Australische moeder en een Chinese vader heeft Tan zichzelf ook eens gekscherend een professionele buitenlander genoemd.