Christian Boltanski

Parijs Frankrijk 1944 - Parijs Frankrijk 2021

Les Concessions
1996
foto's bedekt door zwarte doeken, in beweging gebracht door een ventilator
variabele afmetingen
1997.CB.01

Met Les Concessions brengt Boltanski anonieme doden in herinnering door hun beeltenis te bewaren. Hij doet dit met uitvergrote foto’s die achter zwarte lappen aan de wanden zijn gehangen. Een draaiende ventilator aan het plafond brengt de lappen licht in beweging, waardoor zichtbaar wordt dat ze iets verborgen houden. Af en toe is een glimp van het beeld te zien. Om de foto’s te bekijken moeten we telkens een lap oplichten. Op dat moment stuiten we op choquerende beelden van allerlei geweldsdelicten die Boltanski uit een Spaans sensatieblad heeft verzameld.

Het oeuvre van Boltanski verraadt een obsessieve belangstelling voor de vergankelijkheid van ons bestaan en voor de onontkoombare vergetelheid waarin wij mettertijd zullen geraken. Wat rest zijn schaarse sporen en ijle nabeelden. Vanuit zijn belangstelling voor dergelijke gefragmenteerde beelden van het verleden begon hij verzamelingen aan te leggen van allerlei objecten die getuigen van voorbije levensverhalen. Met name raakte hij geboeid door oude portretfoto’s die hij op vlooienmarkten, in archieven en albums vond. Die foto’s laten mensen zien die door de loop der geschiedenis anoniem zijn geworden. Mensen die hun identiteit en persoonlijkheid hebben verloren en van wie nog slechts een afbeelding rest. 

De beelden roepen onvermijdelijk associaties op met foto’s van de slachtoffers van de holocaust. De dood lijkt al aanwezig in de foto’s van hen die verdwenen zijn. Vanwege Boltanski’s joodse afkomst wordt zijn werk dikwijls geïnterpreteerd als een verslag van zijn persoonlijke achtergrond en de ervaringen van hem en zijn familie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar de kunstenaar verzet zich tegen een eenduidige interpretatie van zijn werk. Voor hem is de thematiek van de dood zoals hij die tot uitdrukking brengt, tijdloos en niet specifiek gebonden aan één historische gebeurtenis. Ook is het onderscheid tussen slachtoffers en daders niet absoluut en herkenbaar; de foto’s geven geen waardeoordeel over de geportretteerden en laten de verdere interpretatie van de persoon en diens levensverhaal aan de beschouwer.