Silvia Martes

Lichaamsdelen aan een waslijn, etalagepoppen die tot leven komen en menselijke tanden en kiezen als betaalmiddel. In Silvia Martes’ film The Revolutions That Did (Not) Happen (2021) bekruipt je al snel een onheilspellend gevoel. Maar met haar surrealistische sciencefictionverhalen die telkens een onverwachte wending nemen, houdt Martes je aan het beeld gekluisterd.

Martes (Eindhoven, 1985), die in de zomer van 2021 haar artist-in-resident-periode aan de Amsterdamse Rijksakademie afsloot, ontving in het najaar van datzelfde jaar de Theodora Niemeijer Prijs 2021. Ze maakt doorgaans korte experimentele films waarin vervreemdende gebeurtenissen hun geloofwaardigheid ontlenen aan de uiterst precies en zelf vormgegeven filmsets waarin ze zich afspelen. De films, waarin de kunstenaar meestal ook zelf een rol in speelt, vertellen geen helder chronologisch verhaal. Het zijn eerder collages van verschillende, soms absurdistische scènes die losjes en intuïtief met elkaar zijn verweven. Alsof de toeschouwer terloopse inkijkjes krijgt in een wereld die op het eerste gezicht bekend voorkomt, maar tegelijkertijd totaal ongrijpbaar is. Het is vervolgens aan de kijker deze suggestieve beeldcollage en raadselachtige scènes te interpreteren en er zijn eigen verhaal van te maken.

Deze film van Martes is gesitueerd in het jaar 2085, al wordt dat nergens expliciet. In een woordeloos relaas suggereert ze een tijdperk waarin politieke en sociale structuren zijn ingestort als gevolg van oorlogen, pandemieën en natuurrampen. De nieuw op te bouwen maatschappij lijkt er een van gelijkwaardigheid, een waarin alleen vrouwen van kleur – afgestemd op Martes’ eigen huidskleur – werken in alle lagen van de hiërarchie. Maar het is ook een maatschappij die akelig veel trekjes heeft van een totalitaire staat waarin iedereen zijn identiteit verkoopt voor een grijs pak en mensen die monotone handelingen uitvoeren niet van robots te onderscheiden zijn. Martes liet zich voor deze nieuwe film inspireren door de manier waarop we, onder invloed van internet en sociale media, allemaal op elkaar gaan lijken, terwijl individualiteit – paradoxaal genoeg – tegelijkertijd met likes wordt beloond. Zo zit ook de film vol dubbelzinnigheden over de noodzaak en betekenis van verandering, massagedrag, individualiteit en de kosten van arbeidsethos. Vragen die je, ook na afloop van de film, niet meer loslaten. Door te fantaseren over de toekomst legt Martes zo vooral de tekortkomingen van het heden bloot.